---

问题

已知 \(H=H_0 +V_t\),其中 \(V_t = \hat{B} F_t\) ,为一外场 \(F_t\) 对原有系统造成的微扰,\(\hat{B}\) 是系统中与外场 \(F_t\) 相耦合的力学量。求某力学量 \(\hat{A}\) 在 \(t\) 时刻系综平均值 \(\langle A \rangle_t\) 与 \(0\) 时刻的系综平均值 \(\langle A \rangle_0\) 系综平均值 \(\langle A \rangle_t -\langle A \rangle_0 \) 差的近似结果。

现取一特例,假设外场 \(F_t\) 就是磁场 \(\vec{B_t}\) ,那么系统中与外场 \(\vec{B_t}\) 相耦合的力学量就是系统的总磁矩 \(\vec{m}\) ,总磁矩 \(\vec{m}\) 对应的微观量是系统中单个电子的自旋 \(\vec{S_i}\) ,下标 \(i\) 代表第 \(i\) 个电子。其关系为:

\[ \vec{m} = \sum_i \vec{m_i} = \frac{g_J \mu_B}{\hbar} \sum_i \vec{S_i} \]

假设测量量为磁化强度 \(\vec{M} = \vec{m}/V\)

所以对应关系为:

\[ \hat{B} \longleftrightarrow \vec{m} \] \[ F_t \longleftrightarrow \vec{B} \] \[ \hat{A} \longleftrightarrow \vec{M} \]

初步路线

写出详细表达式进行具体计算:

\[ \langle \vec{M} \rangle_t -\langle\vec{ M} \rangle_0 = \mathrm{Tr} [(\rho_t - \rho_0)\hat{M}] = \frac{1}{V}\cdot \frac{g_J \mu_B}{\hbar}\sum_i \mathrm{Tr} [(\rho_t - \rho_0)\vec{S_i}] \]

接下来求 \(\rho_t - \rho_0\) 。

求 \(t\) 时刻密度矩阵的近似值

Dirac表象中密度矩阵的运动方程:

\[ \dot{\rho_t^D} = \frac{1}{i\hbar} [V_t^D, \rho_t^D] \]

假设初值条件为:

\[ \lim_{t\rightarrow -\infty}\rho_t^D(t) =\lim_{t\rightarrow -\infty}\rho_t = \rho_0 = \frac{e^{-\beta H_0}}{\mathrm{Tr}(e^{-\beta H_0})} \]

Dirac表象选取 \(t_0=0\) 为时间基点,也就是 \(U(t,t_0)=e^{\frac{1}{i\hbar}(t-t_0)H_0}=e^{\frac{1}{i\hbar}H_0 t} = U(t)\)

所以 \(t\) 时刻密度矩阵可迭代求解:

\[ \rho_t^D = \rho_0 +\frac{1}{i\hbar} \int_{-\infty}^t \mathrm{d}t' [V_{t'}^D, \rho_{t'}^D] =\rho_0 +\frac{1}{i\hbar} \int_{-\infty}^t \mathrm{d}t' [V_{t'}^D, \rho_0] +\cdots \]

做近似,只取线性项得:

\[ \rho_t^D \approx \rho_0 +\frac{1}{i\hbar} \int_{-\infty}^t \mathrm{d}t' [V_{t'}^D, \rho_0] \]

换到薛定谔表象:

\[ \rho_t \approx \rho_0 +\frac{1}{i\hbar} \int_{-\infty}^t \mathrm{d}t' U(t)[V_{t'}^D, \rho_0]U^{\dagger}(t) \]

求解结果

将 \(t\) 时刻密度矩阵的近似结果

\[ \rho_t - \rho_0 \approx \frac{1}{i\hbar} \int_{-\infty}^t \mathrm{d}t' U(t)[V_{t'}^D, \rho_0]U^{\dagger}(t) \]

代入到详细表达式进行具体计算:

\[ \mathrm{Tr} [(\rho_t - \rho_0)\vec{S_i}] = \frac{1}{i\hbar} \int_{-\infty}^t \mathrm{d}t' \mathrm{Tr} \left( U(t)[V_{t'}^D, \rho_0]U^{\dagger}(t) \vec{S_i}\right) \]

\[ V_{t'} = -\vec{m}\cdot \vec{B_{t'}} = -\sum_{\alpha = x,y,z} m^{\alpha} B_{t'}^{\alpha} = -\sum_{\alpha = x,y,z} \sum_i \frac{g_J\mu_B}{\hbar} S_i^{\alpha} B_{t'}^{\alpha} \]

所以

\[ \mathrm{Tr} \left( U(t)[V_{t'}^D, \rho_0]U^{\dagger}(t) \vec{S_i}\right) = \mathrm{Tr} \left( [V_{t'}^D, \rho_0] \vec{S_i}(t)\right) = -\sum_{\alpha = x,y,z} \sum_i \frac{g_J\mu_B}{\hbar} \mathrm{Tr}\left( [S_i^{\alpha}(t'),\rho_0] \vec{S_i}(t) \right)B_{t'}^{\alpha} \]

\[ \mathrm{Tr}\left( [S_i^{\alpha}(t'),\rho_0] \vec{S_i}(t) \right) = \mathrm{Tr}\left( \rho_0 [\vec{S_i}(t),S_i^{\alpha}(t')] \right) = \langle [\vec{S_i}(t),S_i^{\alpha}(t')]\rangle_0 \]

所以

\[ \mathrm{Tr} [(\rho_t - \rho_0)\vec{S_i}] = -\sum_{\alpha = x,y,z} \sum_i \frac{g_J\mu_B}{\hbar} \frac{1}{i\hbar} \int_{-\infty}^t \mathrm{d}t' B_{t'}^{\alpha} \langle [\vec{S_i}(t),S_i^{\alpha}(t')]\rangle_0 \] \[ \langle M \rangle_t -\langle M \rangle_0 = \mathrm{Tr} [(\rho_t - \rho_0)\hat{M}] = -\frac{1}{V}\cdot \frac{g_J \mu_B}{\hbar}\sum_{\alpha = x,y,z} \sum_i \frac{g_J\mu_B}{\hbar} \sum_i \frac{1}{i\hbar} \int_{-\infty}^t \mathrm{d}t' B_{t'}^{\alpha}\langle [\vec{S_i}(t),S_i^{\alpha}(t')]\rangle_0 \]

Wolfgang Nolting, Fundamentals of Many-body Physics, 3.1节笔记

易混淆的量

  • magnetetic susceptibility 磁化率: \(\chi\)
  • magnetic moment 总磁矩:\(\vec{m}\)
  • magnetisation 磁化强度:\(\vec{M}\)